حجت الاسلام کشوری：نوآوری اصلی امام خمینی نظام سازی اجتماعی مبتنی بر دین است/ مؤسسه حفظ و نشر آثار و خانواده امام نسبت به این بعد از شخصیت امام کار خاصی نکرده اند

بسم الله الرحمن الرحیم

به فضل الهی برنامه کوی محبت شبکه دو دیروز ۱۴خرداد ۱۳۹۵ میزبان ححت الاسلام کشوری بود.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی نقشه راه دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی در این برنامه بزرگترین نوآوری امام خمینی را نظام سازی اجتماعی مبتنی بر دین دانستند و افزودند： امام خمینی در ۸ محور نظامات اجتماعی را باز تعریف نمود و ادامه راه ایشان به معنای باز تعریف نظامات اجتماعی در همه حوزه ها است. متن کامل این برنامه را در ادامه بخوانید و فیلم آن را در اینجا مشاهده کنید.

مجری: بسم الله الرحمن الرحیم اللهم صلّ علی فاطمة و ابیها و بعلها و بنیها و السرّ المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک. عرض سلام و وقت‌بخیر دارم محضر شما شنوندگان عزیز، یاران صمیمی و ارجمندِ برنامه کوی محبت. برنامه کوی محبت امشب افتخار دارد که در جمعه‌های خود در عصر جمعه‌ای دیگر با یاد عزیزی مهمان خانه‌های شما باشد. امروز سالگرد ارتحال جانسوز بنیان‌گذار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رحمة الله علیه بود. این روز را خدمت شما تسلیت و تعزیت عرض می‌کنم. ما نیز بر آن شدیم تا به اندازه وسع و توان خودمان در کوی محبت ادای دین کنیم و گرامی‌داشتِ یاد پیر جماران امام خمینی رحمة الله علیه را داشته باشیم. هرچند فرصت ما محدود است ولی در همین فرصت محدود امیدواریم مباحثی را که قرار است در این برنامه توسط کارشناس محترم برنامه بیان کنیم مورد توجه و عنایت شما واقع شود. هدف‌مان این است که ان شاء الله ذرّه‌ای نسبت به منویات و مبانی فکری حضرت امام رحمة الله نزدیک بشویم. خدمت کارشناس محترم برنامه حجت‌الاسلام و المسلمین کشوری عرض سلام و وقت‌بخیر دارم، به برنامه کوی محبت خیلی خوش آمدید.

حجت‌الاسلام کشوری: و علکیم السلام و رحمة الله و برکاته، در خدمت شنوندگانِ مؤمن شما در این روز هستم.

مجری: زنده باشید. چون شما در حوزه رادیو معارف و رادیو گفت‌وگو فعالیت هستید بیشتر عادت شما این است که بگویید شنوندگان. اما در برنامه کوی محبت ما در خدمت بینندگان عزیز و دوست‌داشتنی هستیم.

حاج آقای کشوری عزیز! با توجه به اینکه حضرتعالی در کارگروه دبیرخانه‌‌ی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در حوزه علمیه فعالیت دارید و به طور خاص و ویژه بر روی این موضوع کار می‌کنید بنده می‌خواهم در همین ابتدای برنامه راجع به این مطلب مباحثی را بیان کرده و ان شاء الله برداشت‌هایی را داشته باشیم و بتوانیم بخشی از مبانی فکری امام خمینی رحمة الله علیه را در برنامه کوی محبت تبیین کنیم. من خودم را مثال می‌زنم؛ وقتی امام رفتند من7 تا 10 سال داشتم. اجازه دهید فضا را گسترده‌تر کنیم. جوانی که اصلاً امام را ندیده است و حالا 27 سال از رحلت حضرت امام رحمة الله علیه و 37 سال از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد الآن فقط نام امام و مبانی‌ و صحبت‌هایی را می‌شنود. اگر شما بخواهید به طور خلاصه و مختصر منِ جوان را با مبانی فکری امام خمینی رحمة الله علیه و نظام‌سازی‌ای که داشتند [چه می‌گویید؟] اصلاً چرا ایشان انقلاب کردند؟ این الآن یک سؤال است. ما می‌خواهیم رحلت امام را بهانه‌ای قرار بدهیم؛ یعنی در واقع نبودِ ایشان برای ما واقعاً دردناک است ولی می‌خواهیم این بهانه‌ای باشد تا بخشی از این مبانی را احیا کنیم.

حجت‌الاسلام کشوری: بسم الله الرحمن الرحیم. همانطور که حضرتعالی به خوبی اشاره فرمودید در جامعه ما -هم میان نخبگانِ ما و هم در میان مدیران و هم در توده مردم به تبع نخبگان و مدیران- غفلت بزرگی راجع به امام خمینی عظیم‌الشأن در جریان است. این غفلت بزرگ این است که چون امام خمینی دارای ابعاد مختلف شخصیتی هستند به بخش‌های فرعی شخصیت ایشان بیشتر می‌پردازیم تا به هویت اصلی‌ای که حضرتِ ایشان برای ما به ارمغان آوردند. بنده در جلسات مختلف از هویت اصلی ایشان و هدیه اصلی ایشان برای ملت ایران به "نقشه راه امام خمینی برای اداره جامعه ایران" تعبیر کرده‌ام. البته چون این نقشه بر اساس مفاهیم اسلامی است قابلیت سرایت به جهان بین‌الملل و جهان مستضعفین را دارد. بنابراین خیلی مبارک است که ما در این ایام وقتی را صرف کنیم تا ببینیم که امام چه حرف نویی را برای اداره جامعه آورده‌اند. چون بالآخره امام خمینی عظیم‌الشأن فقیه بودند و آثار و مباحثی دارند که با فقهای گذشته شباهت دارد. به عنوان مثال ایشان در باب مکاسب محرّمه بحث گفته‌اند. اگر شما الآن به مؤسسه نشر آثار امام خمینی مراجعه کنید ملاحظه می‌کنید کهدر آنجا کتابِ ایشان در باب مکاسب محرمه یا در باب اصول فقه وجود دارد. پس برخی از بحث‌های ایشان با فقهای گذشته شباهت دارد.

مجری: اصلاً مبانی، مبانی دینی بوده است و ما بر روی این بحثی نداریم.

حجت‌الاسلام کشوری: سخن در این است که نوآوری امام چه بوده است؟ آن فکری که امام برای اداره جامعه آورده‌اند چه ابعادی دارد ...

مجری: خواهش می‌کنم مباحث به گونه‌ای بیان شود که برای نسل فعلی مفید و متناسب باشد؛ یعنی یک بحث علمی و قابل پذیرش باشد. یعنی من جوانی هستم 27 ساله و مباحث باید به گونه‌ای مطرح شود که همه‌فهم باشد.

حجت‌الاسلام کشوری: اتفاقاً به نظر می‌آید که کلمه نقشه‌ی راه اداره جامعه، اصطلاح واضحی است. یعنی حوزه‌ای که امام در آن نسبت به فقهای گذشته نوآوری داشته‌اند این است که ایشان نقشه‌ی راهی را برای اداره جامعه پیشنهاد داده‌اند. چرا امام این کار را کردند؟ چون نظم‌های گذشته‌ای که برای اداره جامعه مطرح بودند –چه از طرف تمدنِ ناکارآمد مدرنیته و چه نظم طاغوتی‌ای که در برخی از کشورها هنوز وجود دارد- را ناکارآمد می‌دانستند. بنده مثال بزنم تا مسأله روشن شود. به عنوان مثال در حال حاضر در دنیا نظام آموزشی‌ای تعریف شده است. وقتی شما این نظام آموزشی را بازخوانی می‌کنید ملاحظه می‌کنید که ریاضی، فیزیک و زیست و برخی از مباحث جامعه‌شناسی و ... را آموزش می‌دهد.ولی پسران و دختران ما که در این نظام آموزشی درس می‌خوانند وقتی به سن تشکیل زندگی مشترک می‌رسند درک‌شان از زندگی مشترک پایین است. این درکِ پایین در گام بعد به 50 یا 60  درصد طلاق در کشورهای اروپایی منتهی می‌شود. شما می‌دانید که یکی از معضل‌های کشورهای توسعه‌یافته فروپاشی نهاد خانواده است. حالا که امام حکومت تشکیل دادند آیا باید این نظم را بپذیرند یا نه؟ اگر بپذیرند افرادی که ذیل این نظم بزرگ شده، درس‌ خوانده و رشد می‌کنند از نهاد خانواده درکی حداقلی خواهند داشت و چون نهاد خانواده متغیر اصلی در رفاه است رفاه افرادی که در این نظام آموزشی زندگی می‌کنند و بزرگ می‌شوند در آینده به چالش کشیده می‌شود.

مثال دیگر، نوع حکومتِ مرسوم در دنیاست. به عنوان مثال در فضای مدرنیته تفکیک قوا وجود دارد و انتخابات برگزار می‌کنند و رقابت‌های عجیب و غریبی شکل می‌گیرد. تنها کسانی که در این رقابت‌های انتخاباتی سرشان بی‌کلاه می‌ماند مردم هستند. درست است که ظاهراً در نظمِ سیاسی موجود مردم رأی می‌دهند ولی وقتی رأی دادند و حاکمی بر سر کار آمد دقیقاً تنها کسی که حاکم با آنها کار ندارد همین مردم هستند. او به سراغ چه کسی می‌رود؟ تصفیه‌حساب و ادای دین به سرمایه‌دارانی که او را لجستیک و پشتیبانی کرده‌اند. اینها دو مثال در حوزه نظم سیاسی و آموزشی بود.

مسأله نظامات اجتماعی یا روال‌های زندگی مردم ده‌ها حوزه دارد. نکته‌ای که امام خمینی عظیم‌الشأن مطرح کردند این است که اگر ملت ایران می‌خواهد به سعادت برسد و جوانان ما می‌خواهند به رفاه دست پیدا کنند ما نمی‌توانیم نظم‌های موجودی که در دنیای غرب یا دیکتاتورهای منطقه‌ی ما مطرح است را بپذیریم و باید این نظامات اجتماعی را تغییر بدهیم. اینکه بنده عرض می‌کنم امام خمینی عظیم‌الشأن نوآوری داشتند مرادم این است که ایشان در نظام‌سازی اجتماعی نوآوری کردند. 

بنده اخیراً یادداشتی منتشر کردم -در رسانه‌ها موجود است- و در آن به تفصیل نوشته‌ام که امام خمینی پس از به دست آوردن نظامات اجتماعی و حاکم‌شدن، در هشت حوزه‌‌ی اجتماعی نظم جدید تعریف کردند.

مجری: نظم جدید؟

حجت‌الاسلام کشوری: بله نظاماتِ اجتماعی جدید. بنده از شما و بینندگان عزیزتان سؤالی می‌پرسم. البته این سؤال را همه می‌پرسند منتهی بنده می‌پرسم تا مسأله روشن‌تر شود. اطراف ما جهنمی به پا هست و تمام کشورهای اطراف ما دچار ناامنیِ جدی هستند. همه‌ی [شورشیان] با رهبری آمریکا و انگلیس خبیث دست به دست هم داده‌اند تا درونِ کشورِ ایران را به هم بریزند ولی تمام مردم کشور ما اذعان دارند که نظم امنیتی ما به قدری مستحکم است که با این فشارها دچار چالش نمی‌شود؛ یعنی ما امن‌ترین کشور دنیا و منطقه محسوب می‌شویم. این محصول چیست؟ محصول نظام‌سازیِ امام در حوزه امنیتی-دفاعی است. امام وقتی نظریه مترقی و کارآمد بسیج را مطرح کردند، نظامات امنیتی و دفاعیِ ما به تبع این نظریه تغییر کردند.

مجری: اجازه می‌دهید این هشت نظام را با هم بشماریم. سرفصل‌ها را بگویید و به فراخور وقت وارد بحث می‌شویم.

حجت‌الاسلام کشوری: ابتدا بنده یک جمله بگویم تا این بحث تمام شود. پس یکی از نظام‌‌سازی‌های اجتماعی، تئوری امنیتی ایشان ذیل نظریه مترقی بسیج است. الآن مردم نیز می‌فهمند که نظام امنیتیِ ما استحکام زیادی دارد؛ چون امام در حوزه امنیت از تئوری‌های غربی استفاده نکردند. 

بنده سرفصل این هشت نظام‌سازی را می‌گویم. به نظر من اولین و مهم‌ترین جایی که امام نظام‌سازی اجتماعی کردند در حوزه ساختار سیاسی و رهبری جامعه است. دنیا ساختار سیاسی را بر اساس تفکیک قوای مونتسکیو تنظیم می‌کند ولی امام خمینیِ عظیم‌الشأن تفکیک قوا را به نظریه ولایت فقیه تخصیص زدند و نظمی شکل گرفته است که الآن قابل ارزیابی است. اگر شما ارزیابی‌های دنیا را رصد کنید متوجه می‌شوید که یکی از مشکلاتِ آمریکایی‌ها و کسانی که ظالم هستند همین نظم حوزه‌ی سیاسی و رهبری جامعه است.

حوزه دومی که امام نظام‌سازی کرده و نظم جدیدی را ایجاد نمودند در حوزه رسیدگی به امور مستضعفین و فقرزدایی بود. نهادهایی مانند جهاد سازندگی را درست کردند. البته جریان توسعه‌گرا بعداً جهاد سازندگی را به اسم کوچک‌سازیِ دولت منحل نمود.

مجری: پس حوزه رهبری جامعه و ساختار سیاسی، اولین حوزه بود.

حجت‌الاسلام کشوری: حوزه‌ی مستضعف‌گرایی و فقرزدایی، دومین حوزه است و ساختارهای آنها وجود دارد. مهم‌ترین آنها جهاد سازندگی، کمیته امداد و ستاد اجرایی فرمان امام می‌باشد. همه این ساختارها کمک کردند که فقرزدایی در کشور با سرعت بالایی انجام شود و الآن نیز برنامه‌های جدیدی را در دستور کار دارند. در حوزه دفاعی-امنیتی نظریه بسیج را مطرح کردند.

امام ابتدای انقلاب در حوزه اقتصاد  تشکیلات قرض‌الحسنه‌ها را راه‌اندازی کردند که البته چون توسط سیستم‌های توسعه‌گرا و بانک مرکزی درک نشده برای آن چالش به وجود آمده است. ولی الآن طبق آخرین آمار -بنده می‌خواهم این را با صراحت بگویم و نکته خیلی مهمی است- در سال 100 هزار میلیارد تومان پول به وسیله نظمی که در حوزه قرض‌الحسنه وجود دارد تجمیع می‌شود. این یک سرمایه ارزان است که اگر ما بتوانیم مسیر آن را با تغییر برخی از قوانین تغییر بدهیم می‌توانیم مشکل مسکن را حل بکنیم. پس در حوزه اقتصادی نیز به صورت محدود نظام‌سازی شده است که البته سیستم‌های مدرن برای آن چالش ایجاد می‌کنند.

بعد از انقلاب در حوزه تربیت-زیارتی امام‌زاده‌های ما تعریف جدیدی پیدا کرده‌اند. شما می‌بینید که در سال 20 میلیون زائر به حرم رضوی مشرف می‌شوند و در آنجا برنامه‌های مفصلیِ وجود دارد ولی قبلاً به این شکل نبوده است. امام‌زاده‌های دیگر که در سرار کشور وجود دارند نیز اینطور. به هر حال این اتفاق در هشت حوزه رخ داده است که اینها اهم موارد هستند.

مجری: سرفصل‌هایی که حاج آقای کشوری عزیز در خصوص نظام‌سازی اجتماعیِ امام خمینی رحمة الله علیه در سیاست‌های و مبانی فکری ایشان بیان داشتند را به صورت فهرست‌وار بیان کردیم. حاج آقا اگر تأیید بفرمایید من اینها را اعلام می‌کنم: حوزه رهبریِ جامعه و ساختار سیاسی، قانون‌گذاری، فقرزدایی، فرهنگی، دفاعی، اقتصادی، امنیتی و تربیتی و زیارتی. مباحث شما به طور خلاصه شامل این حوزه‌ها می‌شد. امروز رهبر معظم انقلاب صحبت‌های بسیار ارزشمند و -مانند همیشه- کلیدی و راه‌گشایی را بیان نمودند. من از دوستان خواهش می‌کنم اگر امکان دارد بخشی از پیام‌ها را در اینجا نمایش بدهند. بخشی از این پیام‌ها امید به جوانان است. حضرت آقا در آخرین جملات خود فرمودند: شما بدانید که پیروز هستید. سخنان ایشان فراز دیگری نیز دارند. ایشان فرمودند: خطاست که گمان کنیم که انقلابی فقط کسی است که دوران انقلاب را دیده و در کنار امام بوده است. این هم خطاست که خیال کنیم اگر فلانی انقلاب است یعنی افراطی می‌باشد. این هم خطاست که اگر کسی خوب یا به طور کامل حرکت نکرد او را به غیر انقلابی‌بودن متهم کنیم. شما در تکمله‌ی این بحث توضیح بفرمایید که در این مبانی مباحث شما در کجای قصه قرار می‌گیرند.

حجت‌الاسلام کشوری: امروز ساختار اصلیِ سخنان امام خامنه‌ای راجع به انقلابی‌بودن بود. یعنی محور مباحثی که ایشان فرمودند این بود که برای چندمین بار مفهوم انقلابی‌گری را تعریف کردند و بعد یک جمله کلیدی داشتند که به نظر من به بحث نظام‌سازی اجتماعی -که الآن آن را مطرح می‌کنیم- ارتباط دارد. فرمودند: ما اگر راه امام را ادامه بدهیم به آن اهداف عالیه می‌رسیم و همین است که مایه امید می‌باشد.

مجری: بسیار هم بر روی این مطلب تأکید دارند. یعنی در صحبت‌های خود در جاهای مختلف بر روی این تأکید دارند.

حجت‌الاسلام کشوری: اُسّ و اساس و روح اصلیِِ راه امام، نظام‌سازی اجتماعی است. یعنی امام پایه‌گذار یک نظم جدیدِ مدنی و یک زندگی و نظم جدید هستند. منتهی چون امام در ده‌سالِ اولی که اختیارات اجتماعی را در دست داشتند در آغازِ کار بودند بر اساس این فکر نظامات اجتماعی را در هشت حوزه به صورت اجمالی بازتعریف کردند. پس بنابراین اگر ما امروز می‌خواهیم راه امام را ادامه بدهیم باید بر روی مفهوم نظام‌سازیِ اجتماعیِ مبتنی بر دین کار گسترده‌ی گفتمانی انجام بدهیم. بنده باید با کمال تأسف در برنامه شما به صراحت بگویم: وقتی برنامه‌ای را راجع به امام خمینی برگزار کرده و راجع به شخصیت امام صحبت می‌کنند شما می‌بینید که از ابتدا تا انتهای برنامه راجع به شخصیت خانوادگی و عاطفی و بُعد مهربانی امام صحبت می‌کنند.

مجری: البته این هم در حد اعلا بوده است و شکی در آن نیست.

حجت‌الاسلام کشوری: صد البته که امامِ ما، امام مهربانی بودند و می‌توانستند با اطرافیان خود ارتباطِ بر محور رفق برقرار کنند ولی سؤال این است که اگر ما فقط به این حوزه‌ها بپردازیم و نظام‌سازی مبتنی بر دین را تعریف نکنیم جامعه‌ی ما و حوزه برنامه‌ریزی ما چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟ الآن در فصل تدوین برنامه ششم کشور هستیم و بحمدلله هیأت‌رئیسه‌ی مجلس انتخاب شده و از همین فردابرنامه ششم در دستور کار است. سؤال من این است که در برنامه ششمِ کشور چقدر نظام‌سازی اجتماعی را فهم کرده و آن را به قانون تبدیل می‌کنیم؟ اگر راجع به بُعد اصلی شخصیت امام گفت‌وگو نکردیم و این گفت‌وگوها را پررنگ ننمودیم در حوزه برنامه‌ریزی کشور با چالش روبر می‌شویم. شما می‌دانید که ما هفتادسال سابقه برنامه‌ریزی داریم و همه -هم کارشناسان الگوی پیشرفت اسلامی در مشهد، قم و تهران و هم کارشناسان سازمان مدیریت- می‌گویند: این هفتادسال برنامه‌ریزی در حوزه اجتماعی ناکارآمد بوده است. چرا ناکارآمد است؟ چون در حوزه برنامه‌ریزی از نظریات علیل و ناکارآمد غرب استفاده می‌کنیم. آیا الآن ما نباید تفکرِ نظام‌سازیِ اجتماعی را باز کنیم تا در حوزه‌ی برنامه‌ریزی نیز نظام‌سازی جدیدی داشته باشیم، ضرورت بحث در اینجاست. چه کسی متکفل این کارهاست؟ در حال حاضر نهادهایی وجود دارند که برای این‌کار بودجه می‌گیرند و می‌خواهند اندیشه‌ی امام را تبیین کنند. آیا رواست که هنگام تبیینِ اندیشه‌ی امام بعد اصلی شخصیت ایشان را نادیده گرفته و راجع به آن بحث نکنند.

مجری: یعنی مبانی فکری باید در اولویت قرار بگیرد.

حجت‌الاسلام کشوری: من با نرمشِ قهرمانانه می‌گویم: حداقل قضیه این است که بخشِ قابل توجهی از برنامه‌ها باید -هم در مناسبت‌هایی مانند 14 و 15 خرداد و هم در سایر مناسبت‌ها- به تعریف نظام‌سازی اجتماعی مبتنی بر دین اختصاص پیدا کند. اصطلاحی که آیت‌الله امام خامنه‌ای از سال 1385 تحت عنوان الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت مطرح کردند، شرح تفصیلی چگونگی نظام‌سازی اجتماعی مبتنی بر دین است؛ یعنی در واقع اگر گفتمانِ الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت در کشور جدی گرفته شود تفکر امام تئوریزه وقابل تدریس برای نسل آینده می‌شود. آقای موسوی! من می‌توانم صریح‌تر نیز صحبت کنم؟

مجری: در حوزه الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت بله.

حجت‌الاسلام کشوری: در تمام برنامه‌ها -خصوصاً برنامه پنجم، البته برنامه چهارم نیز اینگونه است- احکامی داریم مربوط به گسترش اندیشه‌ی امام در جامعه. اصلاً این امر به حکمِ برنامه تبدیل شده است و وقتی تبدیل به حکم برنامه می‌شود یعنی بودجه و مسئول پیدا می‌کند. سال‌هاست ما این را به قانون تبدیل کرده‌ایم ولی بازهم در 14 و 15 خرداد برنامه‌هایی روبنایی را طراحی می‌کنند که در آنها اساساً نظم اجتماعی که امام پایه‌گذاری کردند تعریف نمی‌شود و راجع به آن گفتمان‌سازی اتفاق نمی‌افتد. بنده بحث خود را در این قسمت جمع‌بندی می‌کنم ...

مجری: ما تا پایان گفت‌وگو با شما چهار دقیقه فرصت داریم.

حجت‌الاسلام کشوری: بنده یک نکته را عرض کرده و سپس تکمله‌ی نهایی را بگویم. پس بنابراین باید تمام ابعاد شخصیت امام را ببینیم. به عنوان مثال امام یک شخصیت علمیِ قابل توجه دارند. من برای طلبه‌ها این نکته را یادآور می‌شوم که امام در نظریات اصولی نکته‌های قابل توجهی دارند. امام در حوزه‌ی روابط خانوادگی یک شخصیت ویژه هستند و با اهالی خانواده خود یک زندگیِ از سر محبت و حکمت داشتند. این نیز سر جای خود محفوظ است. امام بُعدهای دیگری نیز دارند منتهی مهم‌ترین بعد این است که تفکر امام برای اداره جامعه چه بود؟ در تمام صحبت‌هایی که آیت‌الله امام خامنه‌ای در مورد شخصیت امام در دیدار با خبرگان رهبری داشتند کلیدواژه اصلی ایشان است که تفاوت امام با سایر فقها در نظام‌سازی اجتماعی بود. این نظام‌سازیِ اجتماعیِ مبتنی بر دین، هنر و تفقه جدید امام بود. متأسفانه باید عرض کنم که متصدیان امر و خصوصاً خانواده محترم امام [این نکته را نمی‌دانند.] بنده با برخی از آنها به صورت حضوری صحبت کرده و از ایشان خواهش نموده‌ام که شما -که به امام عظیم‌الشأن منتسب هستید و احترام‌تان واجب است- بابی را در این مسأله باز کرده و نظام‌سازی اجتماعی را شرح و تفصیل دهید.

نکته نهایی که من می‌خواهم عرض کنم این است که ما در حدود دو دهه کار علمی-پژوهشی، مفهومِ نظام‌سازی اجتماعی را با الهام از نظریه مترقی امام خمینی در بخش‌های مختلف -در حدود 81 حوزه-تئوریزه کرده‌ایم.زمانی که ما دیدیم خیلی از افراد به این مسأله بی‌توجهی می‌کنند خودمان به صورت خودجوش با مجموعه‌ی دوستان فعالیت‌هایی را شروع کردیم و حالا در قالب اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی در دسترس است.من خواهش می‌کنم دوستانی که می‌خواهند به مفهوم نظام‌سازی اجتماعی و نوآوری فقهی جدید امام راحت‌تر دست پیدا کنند بسته‌های بحثی‌ای که ما در اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی مطرح کرده‌ایم را ببینند. البته به نظر می‌آید باید ده‌ها کارِ دیگر بر اساس وصیت‌نامه امام و صحیفه‌ی نور انجام شود ...

مجری: بنده همین را می‌خواستم بدانم، یعنی باید محوری برای این‌کار وجود داشته باشد.

حجت‌الاسلام کشوری: این مطلب درست است ولی چرا من اولین نقشه راه تولید الگوی پیشرفت اسلامی را مثال زدم؟ قصدم این است که بگویم: صحیفه نور، وصیت‌نامه امام و صحیفه امام، گنج هستند و می‌توان از آنها استنباط کرد.

مجری: افراد نمی‌توانند ملاک باشند. اینکه من خاطره‌ای به یادم بیاید ...

حجت‌الاسلام کشوری: باید کار اجتهادی صورت گیرد.

مجری: مقام معظم رهبری -که در حضرت امام ذوب بودند و مسیر ایشان را ادامه می‌دادند- در رأس این هرم قرار دارند و پس از ایشان صحیفه و وصیت‌نامه‌ی امام می‌توانند مرجعِ این مبانی باشند.

حجت‌الاسلام کشوری: باید بر روی اینها کار فکری انجام شود. بنده به عنوان نمونه نقشه راه را عرض کردم.

مجری: حاج آقای کشوری عزیز خیلی متشکرم. اگر جمع‌بندی کوتاهی دارید بفرمایید.

حجت‌الاسلام کشوری: بنده یک جمله عرض کنم. نظام‌سازیِ اجتماعی که ما بر روی آنها بحث نکرده‌ایم و به نظر ما همه ما تقصیر داریم ...

مجری: بحث زیاد می‌شود ولی ما به اندازه وسع برنامه خودمان به این بحث پرداختیم ...

حجت‌الاسلام کشوری: خیلی خوب بود و بنده از شما تشکر می‌کنم. فکر می‌کنم در طول برنامه‌های امروز این برنامه یا تنها برنامه یا دومین برنامه‌ای است که به نگاه نظام‌سازی اجتماعیِ امام می‌پردازد و از این بابت تشکر می‌کنم ولی من می‌خواستم این نکته را بگویم که ما در موردِ این مبانی بحث نکرده‌ایم و تئوری کینزی‌های جدید و نهادگرایی مبنای نظام‌سازی ما شده‌اند. ما باید به چه کسی گله کنیم؟ چرا اینقدر از مبانی اندیشه امام غفلت می‌شود تا این نفوذهای فرهنگی اتفاق بیفتد؟

مجری: خیلی متشکریم حاج آقای کشوری.